پایان نامه جغرافیای تاریخی زنجان از آغاز اسلام تا ظهور مغول

اطلاعاتی که جغرافی دانان، مورخان، صاحبان اندیشه و گردشگران از خود به جای گذاشته اند، در مورد زنجان بسیار اندک و ناچیز است.

با عنایت به آثار تمدن و زندگی انسانی که از هزاره ی سوم ق.م در منطقه ی زنجان مشهود است، می توان ادعا کرد که زنجان از نظر قدمت تاریخی، هم سنگ بسیاری از شهرهای قدیم می باشد و همچون آن شهرها باید گذشته ی مدونی داشته باشد.

جغرافیای تاریخی چیست؟

جغرافیای تاریخی علمی است که از تأثیر محیط جغرافیایی بر وقایع تاریخی، سیر تکامل دولت ها و تغییرات مرزی آن ها و تاریخ اکتشافات جغرافیایی بحث می کند..

و به تعریف دیگر؛ عملی است که رابطه ی بین انسان و طبیعت را در زمان گذشته بررسی می کند. لذا در این علم، روابط مکانی انسان در قالب مقاطع زمانی در گذشته، مطرح می شود تا چگونگی مسائل جغرافیایی امروز بشر، بهتر درک شود و به تعبیر دیگر جغرافیای تاریخی، همان جغرافیای انسانی گذشته است.

در این پایان نامه بنا داریم تا حد توان رابطه ی بین ساکنان زنجان و نواحی مربوط به آن را در مقطع تاریخی ورود اسلام به آن تا هجوم مغول در محدوده ی جغرافیایی، با توجه به وجود و گذر حکومت های مختلف اسلامی و ایرانی و آن چه که به مالکیت، اراضی، فرهنگ و تمدن و... بر این سرزمین گذشته مورد بررسی قرار دهیم.

وجود رودخانه های قزل اوزن و زنجان رود در اطراف زنجان و نواحی اطراف آن، یکجانشینی و توسعه و تمدن را در طول تاریخ آشکار می کند.

البته ساختار کالبدی شهر، مظهری از شرایط سیاسی و نظامی-اجتماعی موجود در آن شهر است.

همان طور که در تواریخ مذکور است زنجان در سال 22 یا 24 هجری بدست مسلمانان با جنگ و غلبه فتح شد که این، حصار و استحکام نظامی شهر و سلحشوری و شجاعت مدافعان و حاکمان وقت شهر را می رساند.

به طوری که می دانیم شهر زنجان دارای کهن دژ و دروازه های مختلفی بوده است، که پس از حمله ی اعراب، به احتمال زیاد ویران شده و یا آسیب جدی دیده که بعدها، مرمت و احیاء شده است. ...

جغرافیای تاریخی - سیاسی - اقتصادی و فرهنگی زنجان

قبل از اسلام

زنجان، جزو متصرفات ماد بوده و تا ظهور اسلام به دست عمال سلسله های هخامنشی، اشکانی و ساسانی اداره می شده است.

در زمان عثمان، در سال 22 یا 24 هجری به جنگ و کارزار فتح شد و بنا به فرمان خلفای اموی وعباسی به دست شهریاران سلسله های طاهری، صفاری، سامانی، غزنوی، آل بویه، سلجوقی، خوارزمشاهی و اتابکی اداره می شد تا این که سپاه مغول به شهرهای ایران و از جمله زنجان حمله کرد و آن را با خاک یکسان کرد.

امویان (41 - 132)

در زمان خلافت امویان (41 - 132 ه ق) مجدداَ فرمان روایان بومی و محلی شهرستانی بر سرکار آمدند.

عباسیان (132 - 656)

قیام بابک خرمدین در سال 200 یا 201 در بذ میان اران و آذربایجان آغاز شد. معتصم عباسی، افشین را برای سرکوبی بابک فرستاد. کوه ها، دشواری های جدی در راه پیشروی سپاه ایجاد می کرد. از این رو پس از یک سفر جنگی ناموفق، یک رشته قلاع، از زنجان تا اردبیل بنا گردید. عاقبت بابک در قلعه ی بذ زندانی شد و در سال 222 با گشوده شدن قلعه، او را دستگیر و سپس اعدام کردند.

بابک و پیروان او، در زنجان حضور داشته و چندین سال حکومت آن جا را نیز در دست داشته (سال های 214 تا 218)